Dubartii xuriin irraa sokkite horteef kan fuudhu hin jiru: albuudi Gujiirraa saamamulleen dhumachuuf!

Saakarroo

Namiifi latti Guji’ii taadhi’i. Gujiin akka hardha duri hin jirreen itti galtee adoo  bookaye hin badiniin dura, sugaafi ititii qaba. Gujiin durii dulloo, qorii dabaatti hin nyaatu; qortii dabaalle tee’ee hin qoru. Hardha garuu dhugaan kaleessaa qaaritee jiduuf fundultee jirti. Qorii dabaatti nyaachuufi qortii dabaalle qoruun heddummaatteerti. Duri hin jirreen yaatee galtee otootoo nu dhooggite. Ka nyaatelle nyamii dhabe. Maagaafi minniin lafa guuttee dhiiga nu xuuxxee nu huqqiche.

Waaqi dur namaafi lafa Guji’iille balchaa godhee dade. Namaafi lafa Guji’ii tanalle amma balchomi irraa godaane. Haati coniisaan jabbii hin guddinyelle,  haadha loon Guji’ii taate. Jabileen Guji’ii  ta dur gabbattee burraaxxu,  hardha huqqattee roqonsiti. Weenniin gogaa isi’iitiif duuti akkuma jedhamu, Gujii qabeenna isaatiif bacancaressu’uun yuuyyessaa jiran. Adoo qabeenni lafa Guji’ii seeran dhalattoota biyyaatiif oole, Gujii dhiisaatii, Oromoonni obboleyyaan teennaa ta Oromiyaa keessa jiraatanu duuchinuu, silaa jiruu akka biyyoota Ameerika’aa fa’a jiraanna. Waan akka malee na baasonfachiisee na laallessu keessaa, isii qabeenya Guji’ii Allaamuddiin ( Mohaammed Huseen Ali Almuddi) qofaan dhangi’ane moo? Abbaan iyyatu ollaan namaaf birmataa, mee ijoollee Guji’ii dura isin kanarratti maan jettan? Nama lafaa dhufu watti nafaa dhufaa; nami keenna hedduun amma lafaa dhufaa jiraa, mee nama lafaa dhufaa jirtu ani yaadaan rakkadhee natti himi mee fala?

Weeshoo, Laga Dambii (Shaakisoo)

Ka dhaggeefi dhage’ee  na maraache keessaa tokko, Godina Gujii aanaa Shaakkiso’oo gaara Weshoo jalatti kan argamu Laga Dambii qofa keessaa,  Allaamuddiin woggaatti  worqii toonii 4.5 qotee guurachaa jira jedha   toorri interneeti isaa tokko (http://www.midrocelectro.se/en/wwwmidroccom/Projects/Project-Archive/Lega-Dembi-Gold-Mine.aspx). Kun bada dhiiroo ka isaan ifatti  himatane;  ka  dhossa’aan saamanu ammoo isinuu yoona dachoon beeka me!  Tooniin 4.5 kun, gara kuntaalatti yoo deebisanu, kuntaala kiiloo dhibbaa kan xaasaa 140-150 baatuu 45 argata jechu’uu woggaa tokkootti. Ee bada jarana! Beeki kuntaluma tokkooyyuu adoo Gujiifi kennane  misooma lafa Gujii kana keessaa,  ilaafi gurratti uffisa.  Worqii inni achii saama jiru  kana higa dargiin jigee  nami lafa san fudhate Allaamuddiin; waan nama dhibaa,  kanuma isinuu beettanu, dubbii akka saamicha ta’e akka inni itti agarsiisu, “adoo nami  natti dammaqee harkatti na hin qanne saamadha…” jedhanee akka saamaa jiranu wonni namatti agarsiisa, higa worshaan lafa sanitti dhaabame omishi  worqii  bara hundumaa guyyaa dhi’ee bari;u kana halkaniifi guyyaan saatii 24 guutuu hojjatama. Allamuddiin, worqii qofa adoo hin ite’in gosa albudaa gara 12 akka dhossaan saamaa jiruufi  Allaamuddiin duubaan shuumoleen mootummaa Woyyaane’ee hororreessa   galanee  gaaddidduu sheekichaa jalatti gollatanee akka saamaa jiranu, worri dhaggaafi dhaggeetti qabanu dubbachaa jiran.

boollaa keessa akka itti qotanu

Mi’eeffataan hin liqeeffata; ol siqi jennaan Borojji daduu yaadde akkuma jedhamu, tan Wesho Laga Dambii ka mi’eeffate Allaamuddiin, lafa Gujii ta worqii qaddu kan akka Saakarroofi Daawwaa Okkotee fudhachuuf itti aggaamee, Sakkarroo fudhatulle, Ta Daawwaa OKkotee garuu  Mallas duunaan diqqoo dubbiin sun achitti rixxee jirti. Bada jarana, beeka albuunni waan dhumaatii bara! Wol-hin horuu beekaa! Boru seenaan nu gaafataa beekaa! Adoo nuuti teennuu ormi dhufee adoo nuun hin gahin saamee lafa onsee deemuu dhiisaati,  adoo nuutinuu dhaloota dhufu dhoogganne findhe, komii seena’aa jalaa hin baanuu beekaa!  Albuunni lafa keessaa dhumee jennaan dubartii  xuriin irraa sokkitee, ilmaafi intalli hin dhalatuu beekaa! Taadhomi cite beekaa! Albuunni takka biyyee keessaa dhumee jennaan,  biyyi sun gatii hin qadduu beekaa!

 Biyyi albuuda guddaa qabanulle ka itti gargaaramu,  qeenca addee buusaati;  wayiin yookiin waan biyyi itti dandammattuun bakka buusan. Akka san albuunni biyyee Guji’ii  keessaa saamamaa jiru qeenci  misoomaafi guddannaa bakka bu’aa hin jiru.  Akka qabeenna isaatti, daandiin Gujii keessa deemu guguddaan Dillarraa gara Uraagaafi Shaakkisoo, Shaakkisoorraa Daawwaafi Bulee Horaa, Adoolaarraa Cambeefi Haramfama, Haramfamaafi Nageelle, Shaakkisoofi Darmee Daamaa, Daawwaafi Areeroo, Bansaa Daayyeefi Girja, Booreefi Daama, Booreefi Boltuu Girrisaa, Me’ee Bokkoorraa Harsu Haanquufi Uraagaa, Me’ee Bokkoofi Malkaa Diimtuu, Abaabaa Onkooraafi Roobalee, Harqadhorraa gara Sabbaa Boruuttiifi kkf  aspaaltii ta’uu qaba ture. Galaanonni gugurdaan akan akka Gannaalee, Daawwaa, Hawaxaa,  Booddaa, Abaabaa, Iyyaafi kkf ka  ganna dhufu cufa nama keenna nyaatanurratti riqichi yookiin buusaan sibiilaa cimaan ijaarramuu qaba ture. Makinni Otoobisi’ii gugurdaan kan gatii rakasaa aja’aan nama keenna addee adde’ee fe’u,  bitamee magaalota Gujii keessatti hedduuf kennamuun male.  Mana Jireennaa akka kondominiyeemii  quttuma qachaa yookiin katamaa (magaalotaa) Gujii cufa keessatti ijaaranee ilmaan Gujii baadiyaarraa dhufanii kiraa manaatiin quttuma  qachaa  (magaalaa) keessatti rakkataniif tolaan itti qubachiisu male adoo Gujii akka qabeenna isaa qananiisane. Dhabbilee barnootaatiifi kilabii ispoortii adda addaa lafa Guji’ii  keessatti  dhaabuun silaa waan malu ture. Warshaan gugurdaan kan namoota heddu’uuf hiree huji’ii  uumuu silaa banamuun male.

Warshaa jennaan waa yaadadhe, jarri lafa Gujii keessaa albuuda saamuu malee, silaa worshuma Lafa Gujii keessatti dhaabamee nama meeqatti hujii dhaggataa? Wonni dhaggaa jirru, albuuda lafa Guji’ii silaa kana worshaan lafa Gui’iirratti banamee jiraattota biyyaatiif hujii uumuu dande’u,  warshaa biyya biraatti dhaabuun albuuda qotanii fe’anii deemaniin. Carraa huji’iille jiraattoota biyya biraatiif uumaniif. Qabatamaan Biyyee seraamiki’ii  ha Boomba’aa (Me’ee Bokkoo) qotanee gara Hawaasa’aatti geessan.  Horiifi nanni keenna bu’aan inni dhaggate,  boolla isaan qotanu san keessaa bu’uufi  hadhaa (suummii ) isaan lafaafi laga keennatti naqanuun dhumuu ta’e. horiifi nama qofaa moti, munni, marrii, bisaaniifi qilleensi naannoo Guji’iille du’aa jira.

Dhihoo tana iyyine woreega lubbu’uulle itti baanye aspaaltii Hawaasaarraa gara Nageellee dhagganne. Bagas dansaa jenne. Yunivarsiitii, Kolleejiifi Hospitaala; akkasuma birri miliyoona 15 isiniif kennine jedhane;  yoona geetteeree? Birriin miliyoonni  15 sunuu eessa seente? Maan hojjatte? Nami maaf  gafuu waaqaafi lafaalle hin sodaannee? Qabeenna keenna ifiif  akka haro’oo  qeeffatanee eelfataa, nu’uuf  akka copha fixeensaa nuuf ameessanii? Mee  yoo diqqaate maaf kurre’eefi kokkobbe’eenuu nuuf hin kennin? Nama rafe yoo wa dhooggatu barbaadanu, “nama rafe garaan gula fafe” jedhaniin. Ilmaan Guji’ii hin jirruu hin rafina! Worri amma  nu saamaa jiru kun,  gaafaa lafa teenna xuriin taadhii  irraa sokkite, nu gargaranu dhiisaatii, gara keennalle asi fuula galanee waan midhatanulle hin seyu.

Mootummonnii jeebana durii dulloorraa kaasanelle lafa sanirraa nyaatuu malee,  lafa sanitti keellaa dhabaane nama keenna maashinii  itti xiichaa worqi  liqensitee jirta jedhaneenii  qabanee hidhane; qorsa obaasanee worqii garaa baasii nuuf kenni jedhaanii  udaan borchisiisaa turane.  Gujiin  mi’aafi waan worqii akka hin baranneef,  hojjattoota biraa fidanee woraaree hojjachiisaa turane. Mootiin Hailessillaaseelle yookiin Jaanoyille, worqii naannoo Adoolaatii guurateen  ulfinna guddaa dhaggatee  lafuma Adoolaa ‘kibramangist’ yoo hiikamu ‘ulfinna mootumma’aa’ jechuun Adoolalle maqaa nurraa jijjiire. Higa maqaa lafaa nurraa jijjiiru,  adoo lafa san misoomaan jijjiiree hoo? Lafi tun badhaatu’u waan isiin male asitti wonni tokko haa hojjatamuu yoom jedhee?  Isa komachuun halaalatti foon fe’atanii halaala komachuu na fakkeessaa haa dhiisuuti. Gaafas nami  keenna hedduun waan hin baratiniifi  hubantii guddaa waan hin qanneef nutti taphatane, hadha kunoo barannee Gujii maan eenna? Akka masaanuun masaanu’uun,  boolla qayyaa teeti udaan itti hannaa, tiyya ammoo qayya itti qayyanna jetteen jedhan san, yoo damma afaan dibatanee taadhummaa lafa teennaa kittibaatii maseenummaa woraananu cadhinnee haa ilaalluutii?

 Mootummaan dhufee taru  gumaa,  qabeenna Guji’ii ka saamu malee, ka waan tokkolle Guji’iif godhe hin dhaggine ani. Aspaltiifi hospitaala amma jedhamu kanalle,   falmii dhiigaatiin dhagganne. Takka takka uu arrii jedhanee iyyuulle nama baasa. Silaa haadhuma nama deette caalaalle nanni namaaf hin beeku, garuu yennaa tokkoofi tokko daa’inni iyyee haadha giddisiisee harma dhaggata. Higuma daa’inni dhugaa isaa harmaaf boyee waacifulle,  qabeenna keennaaf waacifuu maanti nu dhooggaa? Korma mooti’ii teenee biyya teennarratti barooduu maanti nu dhooggee nu madhaciisaa? Korma dhuga’aan boorratu biyyeen ila hin buutu jettee motiire mammaassi  keenna!

Ilaafi arrabarraa na hamburaa; Daani’eel G.Areerii. 

 

kaartaa naannoo saamamaa jiruu

worqii dhagaa keessatti argantu

albuda gosa adda addaa

dhalataan biyyaa akka itti jaannu

dhalattoonni akka itti dararamanu...

naannoo qanxichaa

maashineerii ittiin saamanu

worqiifi dhagaa quwaartzii wolitti uumame

worqiifi dhagaa quwaartzii wolitti uumame

Wesho, laga Dambii

Sheeki, Mohammad, Huseen Ali Muddi

dhalataan biyyaa  shoofaa worshaa yoo curruuqu

Gaafffiiwwaan anaa Oromoo maraachan!

Dhiiroo ani maraadhee jira; maaltu na maraache Oromummaadha. Worrii biyya keessaa paartileen mormiitu  woggaa 20 ol karaa nageyaatiin nuuf qabsa’an. Garuu jijjiramni tokko hin jiru. Wayyaaneen uummata Oromoo ajjeesee, hidhe, biyyaa ari’ee waan Oromoo jedhamu kana fixuu dadhabe.

Heera mootummas labsiidhaan jijjiiranii  fixan. Mootummaan woyyaanee akka isaa toltutti labsii baasee paarlaamaa Itoophiyaatiif yoo dhissu, miseensonni paarlaamaa Itoophiyaa harkaafi miila baasuudhaan labsii san mirkaneessan. Labsiin immoo kan uummata Oromoo balleessuudha; Wayyaaneen diinni guddaan koo  Oromoodha jettee yaaddi.

Barannelle sanuma, dhiifnes sanuma ta’e! Oromoo ta’uun qofti yakkaafi shakkii ta’e! garbummaan duraanii osoo nuuf gamee jiru,  Wayyaanneen garbummaa dinaagdee keessa nu galchite. Dureessi hiyyoomee; hiyyeessi duroome. Hayyuun doofomee; doofaan hayyuume. Angafni maandhomee/quxusoome,  maandhaan/quxusuun angafoome.  Akka ilmaan maasanuu qe’ee abba keenyarratti hacuucca dadhabne. WBO fi ABO lafarraa balleessine jechaa nutti dhaadachuu jalqaban. WBO’nu Ummataa, uummanninu WBO ta’uusaanii wallaalan.

Aniin Oromummaan marachite, maraataan fayyaalessi lammii koo gaaffii armaan gadii gaafadhee jira:

1.      Warraaksa amma Oromoon jalqabe kana  yoo addaan kute, “qeerransa eegee hin qabanu, qabanu gadi hin dhiisanu” akkuma jedhamu, qeeramsi  Wayyaane aare kun nuun hin fixuu? Qeerransa yoo  eegee qaban ni ajjeesu moo gadi dhiisuu? Qabsoo jalqabne kana yoo addaan kutne, akka yeroo dhumaatiif  awwaalchi keenyas osoo hin mul’atin boolla lafa jalaatti akka awwaalamuuf deemnu beektuu?

2.      Biyya baratee beekaan doofaa ta’etti, biyya doofaan beekaa ta’etti, hireen biyya kanaa maalii? Bu’aan barumsaa biyya kanaa hoo maalii?

3.      Daa’imaa ta’ee yoo Oromoonni biyya alaa, keessumattu biyyoota gurguddaa akka Ameerikaafi dhabbata migoota dhala namaatiif dhaabbanne jedhan kan akka ‘Amnesty International’tti iyyaannoo dhiheesaniifi Oromoonni achitti bahanii iyyan, waanuma ganama san mootumoonniifi dhaabbanni kunnneen fala nuuf kennan seya ture. garuu amma guddadhee qeerrome. Hamtuumfi toltuu, shiraafi dhugaa adda baasuu eegale. Mee asirratti gaaffii xiqqoo lammii koo biyya alaa jiran gaafadha: Mirga keenya Ameerikaan, Ingiliziifi ‘Amnesty International’ nuuf kabbachisiisuu? Ameerikaan faayidaa ofii dursiti moo faayidaa ishee dursitii? Ameerikaan nama humna qabu faana hiriiruu barbaaddi moo nama nama jalatti bulu faana hiriiruu barbaaddi? Osoo murannee, osoo kutannee akka hojjaa yookiin dhaabbii keenyatti hiriirree Itoophiyaa keessatti karaa kamiiniiyyuu eenyutti dura aanaa?????

4.      Gaafaa hojjataa mootummaa tureefi  gaafa biyya ture nama Oromoo of beekuufi eenyummaan itti dhaga’amu hunda akka waan  bullaa/daakuu gingilchaadhaan gingilchanii/meemmessanee huuraafi daakuu/bullaa adda baasanuutti, nama Oromummaan itti dhaga’amu, hidhuun mana hidhaatti, ajjeesuun boolla awwaalchaatti, awwaaluufi ari’uun biyyaa baasuun ture; akka waan ani huura ta’ee biyyatti hafee natti fakkaatee anis biyyaa bahe. Amma ammoo qeerroon biyyaa,  Wayyaanee yoo naasisu osoo biyya keessa jiraadhee jedhee gaabbe. Mee namoonni biyya alaa jirru Imbaasotaafi waajiroota faranjii duratti yaanee iyyuu kana wayya moo,  karaa qabsoo Oromoo kallattii kamiinuu jabeessuu hanga hidhanoootti itti duuluttu wayya jettu? Wayyaaneen Wallagga (Maccaa), Arsii-Baalee, Ituufi Afran Qal’oo (Harargee), Shawaa (Tuulama), Gujii, Boorana, Karrayyuu, fi kkf jechuu hin beektu. Oromoon kamiinuu diinaa Wayyaaneeti; kanuufu nuuti Oromoon kamiinuu,  woliin gaafam diina keenna Wayyaanee  yeroo dhumaatiif wal-qabannee irratti qabsoofaa? Dachii addunyaa keessa faffaca’uun kun fala ta’aa? Hanga biyya alaatti baqannee ardii hundarratti faffacaane, osoo bosonaafi gammoojjii Oromiyaa keessatti hidhannoodhaan faffacaanee qabsoofnee  yoona hin bilisoomnee? Oromoonni biyyota adda addaa keessatti faffacaane, lamummaa biyyoota gara garaa fudhannee  lammii biyya biraa ta’uu moo qabsoo Oromoo kallatti kaminuu faana hirriirraa?

5.      Mootummaa Wayyaanee qawween kuffisu moo, filannooo sagalee/qubaan kuffisuu?

6.      Mootummaan Wayyaanee mootummaa Dimokiraatawa ta’ee mo’atamee aangoo karaa nagaatiin gadi nuuf dhiisa jettanii yaadduu? Keessattu paartiileen mormitootaa karaa nagaan qabsoofna jedhaniif.

7.      Osoo qabsoon Karaa nagaa taasifamu kunuu dhugoomee, mootummaan Wayyaanee mo’ame, Tigiray nuun jalatti bulti moo yoona mirgi hiree ofiin murteefachuu hanga fottoquutti nuuf kabajamuu jedhanii  heera mootummaa keeyyatta 39 hojiirraa oolchu moo Oromiyaa jalatti bulu jettanii yaadduu?

8.      Osoo rifirendeemiin adeemsifamee magaalaa Finfinnee irratti  Tigiretti mo’a moo Amaraatti mo’a jettanii yaadduu? Kan Oromoo haa dhiisnuuti…

9.      Magaalota Oromiyaa keessaa jiran kan Oromooti moo kan saba biraati jettuu? Sabni biyya isaa keessatti magaalaa harkaa hin qabne, nama maagaafi minniin garaa qabdeen garaa garummaan isaa maal? Namni maagaafi minniin garaa jirtu yoo falan yookiin yoo nyaachisanille ni gabbataa/ni furdataa? Reeshoo uummata kan magaalota gurgurdoo Itoophiyaa kan akka Finfinnnee, Dirree Daawwaa, Maqalee, Adaamaa, Jimma, Hawaasaa, Naqqamte, Mooyyalle, Adoola, Shaakkisoo fi kkf keessa jiran mee Amaaraa, Tigiree, Oromoo jedhaati qoodaa. Oromoon  naannoo Amaraafi naannoo Tigiraayii jiruufi, Amaaraafi Tigireen naannoo Oromiyaa jiran hoo mee lafa kaa’a. Ani barataa saayinsii hawaasaati, mee baratoonni barnoota saayiinsii uumaama barattan na gargaara reeshoo magaalota gurgurdoo Itoophiyaa keessaa Amaara, Tigiree fi Oromoo adda naaf baasa.

10.  Mammaaksi Wayyaneen uumte tokko kan ‘baay’inni Oromootiifi baajenni Somaalee bu’aa hin qabu’ jedhu tokko isin hin aarsinee? Seenaa kana jijjiiruufi meeqa keenyatti hojjachaa jirra laata?

11.  Nama humnaan namatti gamu, seeraan ofirraarraa deebisan moo humnaan ofiraa deebisanii? Nama seeraafi heera hin beekne tokko seeraafi heera itti himuun bu’aa qabaa? Seerri/heerri biyya itoophiyaa keessatti hojjachaa jiraa?

12.  Oromoon kamiiyyuu irbaata bilisummaa Finfinnee irratti nyaachuuf dhagaa darbachuu irraa kaasee hanga taankiinfi jeettiin lolutti maal gochuu qabanii?  Yookiin yaadaa furmaataa eenyutti natti himee mar’immaan koo kan gubate kana naaf qabbaneessaa? Gaaffiin koos dhuma hin qabuu mee dura gaaffiiwwaan kunneenuu naaf haa deebi’anuuti lammii kootirraa.

የኦሮሞ ሕዝብ ፀረ-ልማት አይደለም፤እንዶሁም የኢትዮጵያ የልማት አባት ነዉ እንጂ፡፡

እንደሚታወቀዉ ከአጼ ምኒሊክ በብፊት የዛረዉቱ ኢትዮጵያ የዛሬ ቅርጽ አልነበራትም፡፡ በኦሮሚያም ሆነ  በሌሎች ክልሎች ዉስጥ የሚገኙት ከተሞች አመሠራረታቸዉ ለነፍጠኞች ሠራዊቶች ሲባል  ከአዉሮፓ  ባገኙት ነፍጥ (በዘመናዊ የጦር መሣሪያ) የአከባብን ሁኔታ ከቁጥጥራቸዉ ስር  አስገብተዉ  ከሠፈሩበት በኋላ ነገሩ ከተመ ወይም ከተማ አሉት፡፡አጼ ምኒሊክ ለአዉሮፓዉያንና ለአሜርካዉያን የኢትዮፕያን ልጆች ለባሪያ ንግድ በመሸጥ በለወጡት በጦር መሳሪያ ኦሮሞዎችን፣ ደቡቦችን፣አፋሮችን፣ሱማሌዎችንና ወዘተ በጦር መሳሪያ እየለወጡ፣ እንዲሁም ባገኙ በጦር መሳሪያ፣ የተለያዩ  የበፊቱ የኢትዮጵያን ግዛቶች እንደ ኦሮሞ፣አፋር፣ከፋ፣ዎላይታ፣ወዘተን በመስበር ዛሬይቱ ኢትዮጵያን ፈጠሩት፡፡  

  

አጼ ምኒሊክ የዛሬይቱ ኢትዮጵያን ሲፈጥሩ የአዉሮፓዉያን የጦር መሳሪያ በመጠቅም የዉሸት ቃል ኪዳን ዉልም  ከሌሎች እንደነ ጎበና ዳጪ  ጋር  ተዋዉለዉ   ከሰሜን ሸዋ ወደ ደቡብ ኢትዮያና ወደ ሌሎቹ የኢትዮያ ክፍሎች ግዛታቸዉን ማስፋፋቱ ይታዎሳል፡፡ ይህ በእንድ እንዳለ፣ አጼዎቹ ሴት ልጆቻቸዉን  ለፈሩት ሰዉ እየዳሩ ለግዛታቸዉ ሲሉ እንደ እቃ በስልጣን ሲለዉጡ ተስተዋዉለዋል፡፡  በሌላ በኩል ደግሞ አጼ ምኒሊክ ለአዉሮፓዉያንና ለአሜርካዉያን የኢትዮፕያን ልጆች ለባሪያ ንግድ እየሸጡ በለወጡት በጦር መሳሪያ ኦሮሞዎችን፣ ደቡቦችን፣አፋሮችን፣ሱማሌዎችንና ወዘተን ጨፍጭፈዉበታል፡፡ በሰሜን በኩል በትግራይና በወሎ አከባብ ብዙዎቹ በነፍጠኞች ተጨፍጭፏል፡፡በምስራቅና በደቡብ ኢትዮያ አርሲ (አኖሌ) ፣አፈርን ቃሎ(ሀርረጌ ጨለንቆ አከባብ)፤ባሌ፣ ጉጂ፣ቦረና፣ ወለይታና ወዘተ ከፍጠኞቹ ጋር ተጋፍጠዉ እጃቸዉን፣ ጡታቸዉንና ብልታቸዉን  ሲቆረጡ፣ምዕራብ ኦሮሚያ ላይ እነ አባ ጂፋር ለምኒሊክ እጃቸዉን መስጠታቸዉ የምኒሊክ   ሀይል እንድጠናከር ከፍተኛ አስተዋጽኦ ተጫዉተዋል፡፡

 

የነፍጠኞች ወታደሮች የኢትዮጵያ ብሔር ብሄረሰቦችን ለማስገበር ሲሉ ወደ ተለያዬ የኢትዮጵያ ክፍሌ አገሮች ዉስጥ ሲሰራጩ፣ የወታደሮች ካምፕ ይመሰርቱ ነበረ፡፡ ነፍጠኞቹ ግዛታቸዉን ሲያከትሙ ነዉ ከተማን የመሰረቱት፡፡ በኦሮሚም ሆነ በሎሎች ክልሎች ዉስጥ ከተማ ሲከተም በሃይል፣ በግዳጅ፣ በግድያ፣በቅሚያና በወዘተ ነዉ ከተማ የተከተመ፡፡ ነፍጠኞቹ ወደ ተለያዬ የኢትዮጵያ ክፍሌ አገሮች ዉስጥ ሲሰራጩ የአማርኛ ቋንቋ ተናጋሪ የሆኑና የኦርቶዶክስ ሀይማኖት ተከታይም የነበሩ፤በፊዉዳሊዚም ጊዜም ገበሬ ከሚያርሰዉ ምርት 1/3 ለኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን የሚሰጥ እንደነበረ ይታወቃል፡፡ አማርኛ ቋንቋ በብዛት በኢትዮጵያ ከተሞች ዉስጥ ለሚነገርበት ዋነኛዉ ምክንያትም ይህ ሆነዉ ነዉ እንጂ የቋንቋዎች ንጉስ ሆነዉ አይደለም፡፡ 

መታየት ያለበት ሌለ ጉዳይ ደግሞ በተለይ በኦሮሚያ፣በደቡብ፣ በአፋር፣በሶማሌ፣በጋምቤላ፣በጉሙዝና በወዘተ ዙሪያ  የሚገኙ ከተሞቸ ዉስት በብዛት የሚኖሩ የአከባብ ተወላጆች አይደሉም፡፡ ዛሬም ብሆን በእነኚ የክልል ከተሞች ዉስጥ በብዛት የሚነገረዉ ቋንቋም አማርኛ ነዉ፡፡ አማሪኛ ለምን ተነገሬ ማለቴ አይደለም፤ ቋንቋ ሀብት ነዉና፡፡ እኔም አማርኛ በመቻሌ ነዉ ሀሳቤን በአማሪኛ እየገለጽኩኝ ያለሁት፡፡ ዋና ቁምነ ገሩ ግን  ማንኛዉም ሰዉ ወደ ፈለገበት ቦታ መሄድ፣መኖር፣መስራት፣መጉበኘትና ወዘተ ይችላል፡፡  ይህ ሰዉ ግን ወደ ፈለገበት ቦታ መሄድ፣መኖር፣መስራትና መጉበኘት የሚችለዉ የአከባቢዉን ሕብረተሰብ ቋንቋንና ባህልን በማይጎዳ መልኩ መሆን አለበት፡፡ ዛሬ ግን በሌሎችም ሆነ በአሮሚያ ክልል የሚናየዉ ነገር በጣም የሚገርም ነዉ፡፡ በአጼዎች ጊዜ አማርኛ እንደ የንጉስ ቋንቋ ተወስደዉ፣ ሌላዎቹን ግን የማንቋሸሽና የመናቅ አዝማሚያ ይታይ ነበረ፡፡ በኢትዮጵያ በቆዳ ስፋትም ሆነ በብሄር ብዛት ኦሮሚያና ኦሮሞ መሆኑን የሚክድ ሰዉ ያለ አይመስለኝም፡፡ ሆነዉም ግን የኦሮሞ ህዝብ ከአጼዎች ዘመን ጀሚሮ እስከ ዛሬ ድረስ ከስርዓቱም ሆነ ከከተማ ያገኘ ጥቅም የለም፡፡ የኦሮሞ ህዝብ ያገኘ ነገር ብነገር ከቦታ መፈናቀል፣ተመልሰዉ አገልጋያቸዉ መሆን፣የራሱን ቋንቋ ማጣት፣ሳይወድ በገዛ አገሩ የሌለ ብሄር ቋንቋና ባህል መቀበል (assimilation) ና የመሳሰሉት ናቸዉ፡፡ 

የሚገርሚ ነገር ብኖር፣ እኔ ራሴ በአይኔ ያየሁት ነገር፣ አንዳንድ በኦሮሚያ ከተሞች ዉስጥ የተወለዱት ልጆች ኦሮሚኛ አለመቻላቸዉ ሳይሆንም የገረመኝ፣እናት አማርኛ አትችልም፤ ልጇ ደገሞ ኦሮሚኛ አትችልም፡፡ እንደዚህ አይነቱ የተዛባ ህብረተሰብ እስከ መቼ  ነዉ የሚንፈጥረዉ? ከላይ እንደ ጠቀስኩኝ ሁሉ፣ አሁንም ደገሜ እላለሁኝ፤ ማንኛዉም ሰዉ ወደ ፈለገበት ቦታ መሄድ፣መኖር፣መስራት፣መጉበኘትና ወዘተ ይችላል፡፡  በሰላማዊና በሰነጠለ ዓዕምሮ ሲናይ ይህ ሰዉ ግን ወደ ፈለገበት ቦታ መሄድ፣መኖር፣መስራትና መጉበኘት የሚችለዉ፣ የአከባቢዉን ሕብረተሰብ ቋንቋንና ባህልን በማይጎዳ መልኩ መሆን አለበት፡፡ በኦሮሚያ እያየን ያለነዉ ነግር ይሄን የሚቃረን ነዉ፡፡ እዉነት ብንናገር እኮ አርፍ ነዉ! ሌሎች ብሄር በኦሮሚያም ሆነ በሌሎች ክልሎች ሲኖሩ በነርሱ ቋንቋና ባህል ሊያስተዳደሩ አይችሉም፤እንድሁም ቋንቋችንና ባህላችንን ማጥፋትና መግደል የለባቸዉም፡፡ በባሕር ዳር፣ በጎንደርና በጎጀም በብዛት የሚኖረ ኦሮሞ ነዉ ወይስ አማራ ወይስ ትግሬ? በመቀሌ፣በአድዋና የመሳሰሉ ከተሞች ዉስጥ የኦሮሞ ህዝብ በነዋሪነት ይኖራልን? ወደ አሮሚያ ስንመጣስ፣ በሸገር፣በአዳማ፣በሻሻማኔ፣በአሰላ፣በድሬ ዳዋ፣ በነቀምት፣ በአዶላ፣ በጭሮ፣በያቤሎና በወዘተ የአማራ፣የትግሬ፣የደቡብ ብሄር ነዋሪ ብቆጠር እነርሱ ናቸዉ ወይስ ኦሮሞ ነዉ የሚበልጠዉ? አሁንም የሚገርማቹ ነገር፣ በብዙ የኦሮሚያ ከተሞች ዉስት የመዋለ-ሕጻናት ት/ቤት በአማርኛ እንጂ የኦሮሚኛ ማግኘት ያስቸግራል፡፡ 

ይህ በእንድ እንዳሌ፣ሌላ ብሔር ወደ ኦሮሚያ መጥተዉ ከኦሮሚያ ስጠቀም፣ ኦሮሞ ገግሞ ከቤት ንብረቱ ስፈናቀል፤ ለምሳሌ በድሮ ጀሚረዉ ለወንጂ ስኳር ፋብርካና ለሸንኮራ እርሻ ልማት ሰበብ የተፈናቀሉ ኦሮሞች፣ከተያየ ፋብርካ በሚወጣ መርዛማ ኬሚካሎች አከባብና ወንዞች  በተለይ አዲስ አባባ አከባቢ የሞጆ፣የአቃቂ፣የመቂንና ወዘተ  ሲመረዙ ማየት ይቻላል፡፡ ከአጼዎቹ ጊዜ ጀሚሮ በደቡብ ኦሮሚያ በጉጂ ዞን የሚትገኘዉን የአዶላና የሻኪሶ ወርቅ እያመረቱ አከባብዉ ግን ተበከለዉና ተጎሳቅለዉ ይገኛል፡፡ ዛሬም ብሆን በአዓመት 4.1 ቶን ወርቅ ከኦሮሚያ ከሻኪሶ ነዉ እየተመረተ በየወሩ በአዉሮፒላን እየተጫነ ነዉ ያለዉ፡፡ ኦሮሚያ ለኢትዮጵያ ልማት በእርሻ፣ በማዕድንና ወዘተ የጀርባ አጥንት ሲትሆን ኦሮሞ ግን ምን ተጠቀሜ ለሚለዉን ጥያቄ እንስሳ ካልሆነ በስተቀር ማሰብ የሚችል ሁሉ ማንሳቱ አይቀረ ነዉ፡፡ የኦሮሞ ሕዝብ ፀረ-ልማትም አይደለም፤እንዶዉም የኢትዮጵያ የልማት አባት ነዉ እንጂ፡፡ የኦሮሞ ህዝብ ለኢትዮጵያ ልማት ሲል የተጎዳ አሳዳጊ እንድሁም  የዋህና ጥሩ አባት ነዉ፡፡ የዋህነት ግን ሞኝነት አይደለም፤አልፈዉም ተርፈዉ በኦሮሞ መሬት ላይ እየተቀመጠ ኦሮሞን እንደ ሞኝ የሚዘልፉ አልጠፉም፡፡  

በልማት ሥም፣ ዛሬም ብሆን ኦሮሞ መሬቱን እየአጣ ነዉ፤ ኦሮሞ እየተጎዳ ነው፡፡ ኦሮሞ ልማትን አይጠላም፡፡ የኦሮሞን ማንነት፣ቋንቋ፣ባህልና ወዘተን የሚያጠፋ ግን ይጠላል! ብዙ ገበሬዎች በእንቨስትመንት ስም በትንሽ ካሳ ከመሬታቸዉ የተነሱት ግን ተመልሰዉ የባለ ሀብቶቹ አሽከር እየሆኑ ይገኛሉ፡፡ ኢ.ሕ.አ.ግ. እራሱ በቀረጸዉ በፖሊሲ የሚለዉ  መሬቱ በገበሬ እጅ ስለሚገኝ መሬት ይሸጥ ይለመጥ ከተባሌ ገበሬዉ የባለብቶቸ አሽከር ሲለሚሆኑ፣ የመሬት ሽያጭ በኢ.ሕ.አ.ግ. መቃብር ላይ ነዉ ይላሉ፡፡ ነገር ግን የኢ.ሕ.አ.ግ. ካድሬዎች ያወጡትን ሕግ መልሰዉ አያፈረሱ ናቸዉ፡፡ በተለይ ወያኔዎቹ ብዙ ሀብት ካፈሩ በኋላ መሬት ይሸጥ ይለመጥ ይመስል በተለያዩ ቦታዎች በልመት ስም ገበሬዎቹን እያፈናቀሉ ለዉጪ ባለሀብቶች እየሸጡ ለራሳቸዉም መሬቱን እየተቆራመቱ ናቸዉ፡፡

ይህ የመሬት መቆራመት በዲስ አበባ ባሉት በኦሮሚያ ከተሞች ከተካሄደ በኋላ በልማት ስም አዲስ ፕላን በማዉጣት፣ የፊንፊኔ  ዙሪያ ልዩ ዞን ከተሞች ሁሉ በአዲስ አበባ ስር ገብተዉ መልማት አለበት ብለዉ የልማት ተቆርቋሪ ሆነዉ ብቂ ማለት ጀመሩ፡፡ ከዚህ በፍትም የወያኔ መንግስት የአዳማ ከተማ የኦሮሞ ዋና ከተማ ነዉ ብለዉ ኦሮሞን ከአዲስ አበባ ሲያስወጣ የዩኒቨሲቲ ተማረዎች ነቅተዉ ቢቃወሙም የገጠማቸዉ ግን መታሰርና ከትምህርታቸዉ መባርሩ ነዉ፡፡ በሚገርሚ ሁኔታ ግን በምርጫ 97 ጊዜ ቅንጅት በአዲስ አበባ ሙሉ በሙሉ ምርጫዉን ሲያሸንፍ፣ ወያኔ ግን  “አዲስ አበባ አባት አላት፤የሀገሩ አባት ኦሮሞ ነዉ”  በማለት በእጁ የጠፈጠፈዉን ኦ.ሕ.ደ.ድ. ባንድ ማግስት ወደ አዲስ አበባ እንደመለሱ በነጋሪት ጠራ፡፡ 300 የሚሆኑ የኦሮሞ ተማሪዎች ከአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የተባረሩትና የታሰሩት ተማሪዎች ከተጎዱ በኋላ እዉነት አገኙ ማለት ነዉ፡፡ የወያኔ መንግስት ይህን ያደረገበት  ዋንኛዉ ምክንያት፣ በአማራ ህዝብና በኦሮሞ ህዝብ መኃከል ጥላቻን በመዝራት እድሜዉን ለማዛረም እንደሆነ ይታወቃል፡፡

በኢ.ፈ.ዲ.ረ. ሕገ-መንግስት አንቀጽ ፵፺/፶ 49/5 ላይ የሚለዉ የኦሮሞ ህዝብ ከአዲስ አበባ ልዪ ጥቅም ማግኘት አለበት ይላል፡፡ የኦሮሞ ህዝብ እንኳን ልዪ ትቅም ከማግኘት ሌሎቹ ኢትዮጵያዉይን ያገኙት ጥቅም አላገኘም፡፡  ከዚህ በፊትም የወያኔ መንግስት የአዳማ ከተማ የኦሮሞ ዋና ከተማ ነዉ ብለዉ ኦሮሞን ከአዲስ አበባ ሲያስወጣና  የዩኒቨሲቲ ተማረዎች ነቅተዉ ቢቃወሙም፣ ኦ.ሕ.ደ.ድ ትዕዛዙን ተቀብሎ ሲሄድ፣  በምርጫ 97 ጊዜ ቅንጅት በአዲስ ሙሉ በሙሉ ሲያሸንፍ፣ ወያኔ  “አዲስ አበባ የኦሮሞ ናት፤ ሀገር አባት አላት፤የሀገሩ አባት ኦሮሞ ነዉ”  በማለት በእጁ የጠፈጠፈዉን ኦ.ሕ.ደ.ድ. ባንድ ማግስት ወደ አዲስ አበባ ስለ ጠራ፣ ይህ የፖሊትካ ቁማር ብዙዎችንና ወኔ ያላቸዉ ኦ.ሕ.ደ.ድ.ዎችን አናደድዉ ነበር፡፡ የወያኔ መንግስት  በልማት ስም አዲስ ፕላን በማዉጣት የፊንፊኔ  ዙሪያ ልዩ ዞን ከተሞች ሁሉ በአዲስ አበባ ስር አገብቸ አለመለሁ ብለዉ በልማት ስም የልማት ተቆርቋሪ ሆነዉ  በአዲስ አበባ ነገር ለ2ኛ ጊዜ ብቂ ሲል በብዙዎቹ ዘንድ ከዚህ በፍት በአዲስ አበባ ስም የተቆመረ ቁማር ትዝ ሲላቸዉ፣ ወያኔ ባልጠቀ መልኩ እንኳን ኬዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ይቅርና ከአ.ሕ.ደ.ድ. አበላትም ተቃዉሞ ገጠመዉ፡፡

የወያኔ መንግስት በኦነግ ለይ በሰራ ሴራ፣ ኦነግን ከሀገር ካስወጣ በኋላ፣ አባት እንደሌላቸዉ ልጆች በኦሮሞ ህዝብ ከሀያ ዐመታት በላይ ብጫወትበትም፣ ኦነግ በቀረጸዉ ቁቤ ወይም ፊደል የተማርነዉ የቁቤ ትዉልደችና የተጨቆነ የኦሮሞ ህዝብ ሁሉ ወደ ኦነግነት ተቀይሯል፡፡ ኦነግ የለም ብሎ ወያኔ ብጨፍርብንም ግድያ፣ እስራት፣ ጭቆና፣ ግርፋት፣ስደት፣ድህነትና ወዘተ ያማረራቸዉ  የኦሮሞ ሕዝብ ሁሉ ለራሳቸዉ በራሳቸዉ ባሁኑ ጊዜ ወደ ኦነግነት ተለዉጧል፡፡ 

የወያኔ መንግስት ብሄር-በረሰቦችትን እያጋጨ፣ በተልይ በኦሮሞና በአማራ መሓል ቁማር እየተጫወተ መኖር ይፈልጋል፡፡ ይህ የወያኔ ሴራ በዚህ ብቻ አላበቃም፤ በልማት ስም አዲስ ፕላን በማዉጣት የፊንፊኔ  ዙሪያ ልዩ ዞን ከተሞች ሁሉ በአዲስ አበባ ስር አስገብቸ አለመለሁ የሚለዉ የወያኔ መንግስት፣ ከፒላኑ በስተጀርባ ሌላ ሴራ ማሴሩን ደርሰንበታል፡፡ ከዚህ በፊትም እንዳልኩኝ የኦሮሞ ሕዝብ ፀረ-ልማትም አይደለም፤እንዶዉም የኢትዮጵያ የልማት አባት ነዉ እንጂ፡፡ የኦሮሞ ህዝብ ለኢትዮጵያ ልማት ሲል የተጎዳ አሳዳጊ እንድሁም  የዋህና ጥሩ አባት ነዉ፡፡ በልማት ሥም፣ ዛሬም ብሆን ኦሮሞ መሬቱን እየአጣ ነዉ፤ ኦሮሞ እየተጎዳ ነው፡፡ ኦሮሞ ልማትን አይጠላም፡፡ የኦሮሞ ማንነት፣ቋንቋ፣ባህልና ወዘተን የሚያጠፋ ልማት  ግን ኦሮሞ አይወድም!

የወያኔ መንግስት ያሴረዉ ሴራ፣ በአዲስ አበባና በዲስ አባባ ዙሪያ ብዙ ንብረት ሲላፈራ፣ የኦሮሞ ገበሬዎችን ከመሬጣቸዉ እያፈናቀለ አዲስ አባባን ከሌላ ክልል ጋር በማገናኘት፣ አዲስ አበባን ከኦሮሞ ህዝብ እጅ በማዉጣት ኦሮሞና አማራን በማጋጨት እጁን ታጥቦ ለመብለት ተዘጋጅቷል፡፡ በተለይ አዲስ አበባ ከደብረ ብርን ከተማ 60 ኪ.ሜ. ብቻ ሲለሚትርቅ፣ የወያኔ ሴራ ቀስ በቀስ  በአዲስ አበባ ዙሪያ ያሉት ከተሞችን ከኦሮሚያ ግዛት እያነጠቀ ኦሮሚኛን የሚትገልና አማርኛና ትግርኛን  የሚታወራ አዲስ አበባን ከደብረ ብርን ጋር ማገናኘት ነዉ፡፡ ከዚያም አዲስ አበባ የኦሮሞ ናት ባለዉ አፉ፣ ወያኔ አዲስ አበባን ከአማራ ክልል ጋር አገናኝተዉ የአማራ ነዉ ብለዉ፣ እኛ ሲንባላ ለራሱ ዘና ብለዉ ለመኖር እንደፈለገ ታዉቋል፡፡ አንድ የኦሮሚኛ ተረት እንደምለዉ፣ “qoreen qoree hin waraantu, namni qoree lamaan wal-waraansisuuf yaale ofumaaf waraannama” ትርጉሙም፣ ሁለት እሾኮች አይወጋጉም፣ ሁለት እሾኮችን ለማወጋጋት የሞከረ ሰዉ ለራሱ ይወጋል ማለት ነዉ፡፡ በዚህ አጋጣሚ ማለት የሚፈልገዉ ነገር ቢኖር፣ በሰብዓዊ ሕሊና አማራና ኦሮሞ በወያኔ ሴራ በመንቃት አብረዉ የወያኔ መንግስት ለመጣልና ነጻነት ለማግኝት መታገል አለባቸዉ ባይ ነኝ፡፡ ኦሮሞ ሲጨፈጨፍ አማራ አይመለከተኝም ማለት የለበትም፡፡ አማራም ሲጨፈጨፍ ኦሮሞም ዝም ማለት የለበትም፡፡ ይህን ከላደረግን በ21ኛ ክፍለ ዘመን ዉስጥም የጥያቄያችን መልስ እንደሚናየዉ ጥይት ይሆናል፡፡

በጣም የገረመኝ ነገር ሌላ ነግር ብኖር፣ በንጉሱ ጊዜ የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች  ያሰሙ የነበሩ መፈክርና ሰሞኑ እያሰሙ ያሉት  መፈክር አንድ አይነት ነዉ፡፡ በንጉሱ ጊዜ የነበሩ የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች መሬት ለአራሹ እያሉ ነበረ፤ ሰሞኑም የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ገበሬዎች ከመሬታቸዉ እንዳይፈናቀሉ! መሬቱ የገበሬ ነዉ እያሉ ነበር፡፡በዚያን ጊዜ ከተቀረጹት ፊልሞች መመልከት እንደ ቻልኩኝ፣ በንጉሱ ጊዜ የነበሩ የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ሰለማዊ ሰልፍ ሲወጡ፣በዚያን ጊዜ የነበሩ ፖሊሶች ለተማርዎች የጥይት መልስ አልመለሱም፡፡ ዛሬ ግን ወያኔ በ21ኛ ክፍለ ዘመን የጥይት መልስ እየሰጠ፣ በጠራራ  ፀሃይ በአምቦ፤በባሌ፣በጉደር፤በነቀምት፣ በሻምቡ፣በጊምብ፣በነጆ፣በአይራ፣በደምቢ ዶሎ፣በሴላሌና ወዘተ  በመቶዎቹ የሚቆጠሩ ሰዎችን ሲገድል፣ በጎንደር አከባብም 6 ሰዎችን ተኩሰዉ መግደሉ ተሰምተዋል፡፡ አንዳደም ወታደሮቹ ጦር ሜዳ መስላቸዉ መሰላማዊ ዜጎች ለይ የተኩስ እሩምታ ሲከፍቱ፣አገሪቱ በወታደሮች ብቻ ነዉ እነደ የሚትተዳደረዉ ያስብላል፡፡

ሃሳቤን ባጭሩ ለመቋጨት፣ የኦሮሞ ሕዝብ ልማትን ጠልተዉ አይደለም የፊንፊኔ ዙሪያ የልዩ ዞን አዲስ አበባ ስር መግባትን የጠላ፡፡ የኦሮሞ ሕዝብ ከዚህ በኋላ የወያኔን ቃል የሚያምንበት ልብ አጥቷል፡፡ እስት ሕሊና ያለዉ የኢትዮጵያ ልጅ ሁሉ ከዚህ በፊት ወያኔ በኦሮሞ ሕዝብ ላይ የሰራዉን ተንኮል በማሰብ በኦሮሞ ቦታ ሆነዉ ይፍረድ! እኔ በበኩሌ አላምንም፡፡ በኢትዮጵያ ዉስጥ የሚገኙ እስር ቤቶች፣ በነርሱ ቋንቋ ማረሚያ ቤቶች 90 በመቶ የሚሆኑ ዜጎች  የኦሮሚኛ ቋንቋ ተናጋሪ ነዉ ይባላል፡፡ የኦሮሞ ህዝብ የዋሕና ለሌሎች ሕዝቦች የሚራራና ከወንጀል ጋርም የሚያስተሳስረዉ ነገር እነደሌለ የኢትዮጵያ ሕዝብ ያዉቃል፡፡ የወያኔ መንግስት ግን ኦሮሞን ሲለ ፈራ ብቻ ስልጣን በጨበጠዉ አጋጣሚ ተጠቅሞ፣ በኦሮሞቹ ለይ የፈጸሜ ሴራ ሲያንሰዉ፣  ጨፍጭፈዉና አስረዉ መጨረስ አቅቶታል፡፡

ባጭሩ የኦሮሞ ሕዝብ ልማትን አይጠላም፤እሺ እዉነትም፣ ነገሩ ለልማት ከሆነ፣ የፊንፊኔ ዙሪያ ልዩ ዞንን ከኦሮሚያ ክልል ማስተዳደር ሥር ለምን ማዉጣት ፈለጉ? ድረዉም ሁሉም ነገር በነርሱ ትዕዛዝ እንደሚከናዉን እናዉቃለን፡፡ ኦሮሚያ ሲር ሆና መልማት አትችልም ነበር? ኦሮሚያ ልማት ለይ አይደለችም ማለታቸዉ ነዉ? አንድ የኦሮሚኛ ተረት እንደሚለዉ፣ “bineensi bosona keessaa gugatu/fiigu kan ciisu kaasaa” ይላል፡፡ ትርጉሙም፣ከጫካ ዉስጥ ተነስቶ የሚሮጥ አዉሬ ሌላ የተኛዉን አዉሬ ያስነሳል ማለት ነዉ፡፡ ተረቱም እንደሚያሳየን በግድያ፣በእስራት፣በግርፊያ፣በመገልለ፣ፊትሕ በማጣት፣ በድህነት፡ በስራ አጥነት፣ ተምረዉ በመናቁና በወዘተ የተማረሩ የኦሮሞ ተወላጆች ለፊንፊኔ ዙሪያ ልዩ ዞን ከኦሮሚያ መስተዳደር ሥር እንድ ወጡና አዲስ አበባ ስር ማስገባት የተባለዉን ፒላን ለዬኒቭርሲቲ ተማርዎች  በሰላማዊ ሰልፍ ላይ ጥይት መልስ ሆነዉ ስለ ተመለሰላቸዉና  በወያኔ መንግስት የተማረረ ሕዝብ የተቃዉሞዉ ሰልፉን ወደ ሕዝባዊ አመጽ ቀይሮታል፡፡ ሎሎች የኢትዮጵያ ሕዝቦች፣ አንዲነት ለፊትሕና ለዲሞኪራሲ ፓርቲ ሰሞኑን በአዲስ አበባ ባደረገዉ ሰላማዊ ሰልፍ ላይ እዳስታወቀ፣ የወያኔ መንግስት በኦሮሞቹ ላይ እያደረገ ያለዉ ጭፍጨፋ ያሳዘናቸዉና አጥብቀዉም እንደሚቃወሙ ተናገሯል፡፡ 

የወያኔ መንግስት ከዚህ በፊትም አማራዎችን፣ አኟኮችን፣ጉሙዞችን፣ ደቡቦችን ፣አፋሮችን፣ሶመሌዎችንና ወዘተን ሰለጨፈጨፈ ፊትሕ የሚትፈልግ ኢትዮጵያዊ ሁሉ፣ ባገር ዉስጥም ሆነ በዉጪ የሚትገኝ ተጨቋኝ ህዝቦች ሁሉ በኦሮሚያ ክልል በሁሉም ቦታ የተጀመረ የኦሮሞን አመጽ በመደገፍ በወያኔ መንግስት ላይ ተቃዉሞዉችሁን እንዲታቀርቡ ኢትዮጵያቂ ጥሪዬን አቀርባለሁኝ፡፡ ድል ለሰፍዉ ሕዝብ!